De morgen, 28 oktober, lezersbrief
Instituut Samenleving en Technologie
Iets meer dan tien jaar geleden keurde alle politieke partijen in het Vlaams Parlement de oprichting goed van een onafhankelijk instituut over samenleving en technologie, het IST. Het debat in de jaren negentig over de verbrandingsovens had duidelijk gemaakt dat de besluitvorming over complexe technologische dossiers een zo sterk mogelijke onderbouwing vereist. En dat het ontbreken van een deugdelijk maatschappelijk debat enkel leidt tot wantrouwen bij de burgers ten aanzien van de politici.
Het IST heeft een decennium lang die ondersteunende rol gespeeld bij besluitvorming over wetenschappelijk-technologische innovaties en controverses, door de verschillende aspecten van technologie op haar waarde te schatten (Technology Assessment of TA). Zo baseerde in 2004 het Vlaams Parlement zijn houding over genetisch gewijzigd voedsel op onderzoek van het IST. Ook nanotechnologie werd onder de aandacht van politici en een breed publiek gebracht. Net in tijden waar alles snel-snel moet gaan zorgde het IST voor de nodige diepgang en antwoorden op trage vragen.
Dat TA geen overbodige luxe is, wordt onder meer duidelijk uit een recent internationaal project van de Europese Commissie dat de invoering van TA in alle Europese lidstaten stimuleert. Maar Vlaanderen toont zich nu slimmer dan de rest. Tien jaar na de oprichting beslissen de politieke partijen, uitgezonder Groen!, om het IST doodleuk op te heffen. Het blijft een raadsel waarom. Zijn nu alle technologische controverses, zoals die over genetisch gemanipuleerde planten, helemaal uitgeklaard? De vraag is ook wie hier beter van zal worden. Sommige bedrijven zullen nog steeds het beleid kunnen beïnvloeden, hun lobbymachines vallen niet stil.
De Amerikaanse filosoof Langdon Winner vatte het al in de jaren 80 samen: 'Technologie is wetgeving'. Hiermee verwoordt hij dat technologie het leven van elk van ons, vaak op onzichtbare wijze, structureert en kansen genereert of onmogelijk maakt. Dat wetgevers in Vlaanderen het vanaf nu met veel minder kennis over technologie kunnen stellen, is een raadsel van formaat.
Dirk Holemans, initiatiefnemer tot de oprichting van het IST; Paul Berckmans, voormalig bestuurder IST; Jean-Jacques Cassiman, voormalig bestuurder IST; Lieve Goorden, socioloog, Universiteit Antwerpen; Freddy Mortier, decaan faculteit letteren en wijsbegeerte UGent, voormalig bestuurder IST; Nik van Larebeke, professor UZ Gent, voormalig bestuurder IST; Bernard Mazijn, professor UGent, voormalig bestuurder IST
